Ένα ταξίδι στη Μεσόγειο που αποκαλύπτει το πρόσωπο μιας κλειστοφοβικής και αφιλόξενης Ευρώπης…
Η Μεσόγειος, πατρίδα της ελιάς, επίκεντρο του κόσμου, εμπορικό σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, σημείο συνάντησης λαών και πολιτισμών και ενίοτε πολεμικών συρράξεων, έχει συνδεθεί στη μνήμη μας με το ταξίδι του Οδυσσέα, ο οποίος, πριν τελικά φτάσει στην Ιθάκη, περιπλανήθηκε δέκα ολόκληρα χρόνια μεταξύ Τροίας και Ηρακλείων Στηλών (Γιβραλτάρ). Κι ενώ ο Οδυσσέας είχε την τύχη να φτάσει στην πατρίδα του, χιλιάδες μετανάστες από αφρικανικές και ασιατικές χώρες που εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους, για να επιβιώσουν αυτοί και οι δικοί τους που μένουν πίσω, γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες αντιμετωπίζοντας καθημερινά την απειλή της πείνας, της εξαθλίωσης και του θανάτου…
Κατά την τελευταία δεκαετία επτά χιλιάδες «λαθρομετανάστες» (όπως συνηθίζουν πολλοί να τους αποκαλούν στο δημόσιο διάλογο για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης), είχαν φρικτό τέλος στα νερά της Μεσογείου, με αποκορύφωμα το τραγικό ναυάγιο στα ανοιχτά της Λαμπεντούζα που στοίχησε τη ζωή σε εκατοντάδες Αφρικανούς, άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Θύματα της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού, αυτοί οι απελπισμένοι του Τρίτου Κόσμου που αναζητούν μια καλύτερη μοίρα στον καπιταλιστικό «παράδεισο» της Δύσης και της Ευρώπης, αντιμετωπίζουν την πλήρη αδιαφορία των οργάνων της Ε.Ε. αλλά και το μίσος πολλών απλών ανθρώπων ιδεολογικά παρασυρμένων σε σκοτεινές και επικίνδυνες ατραπούς. Ανθρώπων που ξεχνούν ότι κύρια αιτία αυτής της μετανάστευσης είναι ο πόλεμος μεγάλων συμφερόντων και το αναπτυξιακό χάσμα μεταξύ βιομηχανικών και υπανάπτυκτων χωρών και κατ’ επέκταση η ανισομερής κατανομή του κοινωνικού πλούτου μεταξύ των λαών αλλά και των ανθρώπων.
Να πως περιγράφει ο γνωστός Ελβετός συγγραφέας Ζαν Ζιγκλέρ την Οδύσσεια των μεταναστών από την Αφρική που φθάνουν σχεδόν καθημερινά στις ακτές των χωρών της νότιας Ευρώπης : «Από τις εκτάσεις της μαύρης Αφρικής, ένα αδιάκοπο πλήθος περιπλανώμενων ξεχύνεται προς τη Σαχάρα. Όνειρό τους; Να φτάσουν στις ακτές της Μεσογείου και μετά στην Ευρώπη. Πολλοί χάνονται στο στενό του Γιβραλτάρ. Ξεκινούν πάνω σε καμιόνια σαράβαλα, στα οποία στοιβάζονται κατά εκατοντάδες… Τα καμιόνια ταξιδεύουν τρεις ή τέσσερις μέρες, και σ΄αυτό το στάδιο του ταξιδιού το ανθρώπινο φορτίο τους αρχίζει να ψυχορραγεί. Στις δυο πλευρές του δρόμου εκτείνονται εδώ κι εκεί λάκκοι γεμάτοι πτώματα… Τον Μάιο του 2001, ένα καραβάνι Τουαρέγκ ανακάλυψε, βόρεια της Τενερέ, 141 πτώματα. Οι 60 νεκροί ήταν Νιγηριανοί και οι υπόλοιποι κατάγονταν από τη Γκάνα, το Καμερούν, τον Νίγηρα και τη Χρυσή Ακτή»[1].
Δυστυχώς, η ΕΕ δεν φαίνεται διατεθειμένη να αντιμετωπίσει άμεσα το τεράστιο αυτό πρόβλημα και απλά κρατάει κάποια προσχήματα, όπως φάνηκε από την επίσκεψη του πρόεδρου της κ. Μπαρόζο στο Νησί Λαμπεντούζα για να εκφράσει τη συμπαράστασή του στους κατοίκους του νησιού. Κάτω από τις αποδοκιμασίες των κατοίκων ψέλλισε κάποια μισόλογα, χωρίς ωστόσο να αναφερθεί στην κομμένη και ραμμένη στα μέτρα και με βάση τα συμφέροντα των χωρών του ευρωπαϊκού πυρήνα Συμφωνία του Σένγκεν, τη στιγμή που οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου καλούνται να λύσουν μόνες τους το πρόβλημα των δεκάδων χιλιάδων μεταναστών που φθάνουν σχεδόν καθημερινά στις ακτές της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Ιταλίας, στοιβαγμένοι κατά εκατοντάδες στα σαπιοκάραβα των δουλεμπόρων, μια και η περιώνυμη αυτή συμφωνία δεν επιτρέπει την προώθηση των μεταναστών σε άλλη χώρα της Ε.Ε.
Είναι αλήθεια πως οι δυνατότητες απορρόφησης των μεταναστών στην Ε.Ε. είναι περιορισμένες, ιδιαίτερα δε στις χώρες της νότιας Ευρώπης λόγω της οικονομικής κρίσης. Η λύση ωστόσο δεν είναι η αδιαφορία αλλά η κατανομή των μεταναστών με βάση τον πληθυσμό αλλά και το οικονομικό δυναμικό της κάθε χώρας και πάνω απ΄όλα η παροχή αναπτυξιακής βοήθειας στις ίδιες τις χώρες προέλευσης των μεταναστών, βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος.
Οι σύγχρονες μέθοδοι υπεράσπισης των ευρωπαϊκών συνόρων από το μεταναστευτικό κύμα, αντί να προσφέρουν αποτελεσματική προστασία στους Ευρωπαίους πολίτες, βλάπτουν ό,τι έχει απομείνει από την περίφημη Δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία, ευνοώντας την ρατσιστική παράνοια περί ανώτερων και κατώτερων φυλών και πυροδοτώντας το φάντασμα του φασισμού και του ναζισμού που καραδοκεί. Είναι ώρα η «πετυχημένη» Δύση και οι έχοντες και κατέχοντες να αρχίζουν να μοιράζονται τα κεκτημένα και το οικονομικό τους «επίτευγμα» με τους μη έχοντες «κολασμένους της γης», διαφορετικά η επιτυχία τους θα αποδειχθεί αυτοκαταστροφική…
[1] Jean Ziegler, H ιδιωτικοποίηση του κόσμου και οι νέοι κοσμοκράτορες, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Θεσσαλονίκη 2004
* Το κείμενο βασίζεται σε άρθρα των κ. Ζ. Παπαδημητρίου, ομότιμου καθηγητή του Τμήματος Νομικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του κ. Γ. Στάμκου, συγγραφέα, που δημοσιεύτηκαν στο TVXS τον Νοέμβριο του 2013.